Το φάντασμα της δραχμής πλανάται πάνω από την Ελλάδα

Τι θα συμβεί με δάνεια, καταθέσεις και τιμές

Το φάντασμα της δραχμής που πλανάται πάνω από τα κεφάλια Ελλήνων και ευρωπαίων ίσως γίνει μια σκληρή πραγματικότητα, μετά και τις συζητήσεις για το κούρεμα του ελληνικού χρέους που έχουν μονωπωλήσει την καθημερινότητα μας.
Όλοι μιλάνε ανοιχτά πλέον για ένα μεγαλύτερο κούρεμα του ελληνικού χρέους, από το 21% που προβλεπόταν στη συμφωνία της 21ης Ιουλίου. Κάποιοι αναλυτές το εκτινάσσουν και στο 70% (τράπεζα UBS), αλλά υπάρχουν και φωνές που εκτιμούν ότι μία χρεοκοπία είναι αναπόφευκτη.
Μάλιστα ο επικεφαλής της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ είπε ότι «δεν θα δεχτούμε ελληνικά ομόλογα ως ενέχυρο σε μία ενδεχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας».
Ένα από τα  «πιθανά σενάρια» που το τελευταίο διάστημα «διακινείται» σε πολύ υψηλά ιστάμενους οικονομικούς κύκλους μιλά για το τέλος του «ελληνικού ευρώ».
Πρόκειται για ένα σενάριο που μπορεί να συμβεί και με μία ελεγχόμενη πτώχευση, ενώ είναι απολύτως βέβαιo στην περίπτωση μίας μονομερούς και αγριότερης αναδιάρθρωσης του χρέους. Και προβλέπει την ελεγχόμενη έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη με την παράλληλη καθιέρωση νέου νομίσματος το οποίο θα εξακολουθήσει να είναι ευρωπαϊκό, αλλά δεν θα είναι το ευρώ. Το αν ένα τέτοιο νόμισμα θα είναι η δραχμή, ή ένα mini euro που θα αφορά και τους υπόλοιπους «ευρωανίσχυρους», δεν μπορεί να προβλεφθεί ακόμη.
Βέβαιο όμως είναι ότι εφόσον η διαδικασία αυτή θα είναι ελεγχόμενη (κάπως φιλική δηλαδή) και μέσα σε ευρωπαϊκά πλαίσια, το νόμισμα αυτό:
α. Θα υποτιμηθεί κατά 30% έναντι του ευρώ και των υπόλοιπων διεθνών νομισμάτων προκειμένου να διορθωθεί η έλλειψη ανταγωνιστικότητας των υπερχρεωμένων χωρών της ευρωζώνης.
β. Η υποτίμηση θα είναι ελεγχόμενη, δηλαδή το νέο νόμισμα δεν θα αφεθεί έρμαιο στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος για να μην απαξιωθεί, προκαλώντας τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος για τους λαούς που θα το υιοθετούσαν. Έτσι, η ισοτιμία του υπολογίζεται να κλειδωθεί σε επίπεδα 30% χαμηλότερα από τη σημερινή ισοτιμία του ευρώ.
Στο σενάριο αυτό το χρέος των χωρών που θα υιοθετήσουν το νέο ευρωπαϊκό νόμισμα θα μετατραπεί αυτόματα στο νέο νόμισμα. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά ελεγχόμενο «κούρεμα» των ομολόγων.
Πως επηρεάζεται όμως η ζωή μας σε περίπτωση επιστροφής στη δραχμή;
Ακόμα και αν όλα γίνει μια ελεγχόμενη έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ, η  ελληνική οικονομία θα υποστεί μεγάλο σοκ.
Τι σημαίνει η επιλογή της εξόδου από την ευρωζώνη, τι θα φέρει η καθιέρωση ενός νέου και υποτιμημένου κατά 30% σε σχέση με το ευρώ νέου εθνικού νομίσματος  για τις καταθέσεις, τα δάνεια, τους μισθούς, και τις τιμές.
1.Τι θα γίνει με τις καταθέσεις ευρώ σε ελληνικές τράπεζες;
Οι καταθέσεις θα μετατραπούν αυτόματα στο νέο εθνικό νόμισμα και μάλιστα σε αναλογία 1 προς 1. Όμως, λόγω της υποτίμησης που θα γίνει ταυτόχρονα με την μετατροπή, για να αποκτήσει κάποιος 1 ευρώ θα πρέπει να δαπανήσει 1,30 από το νέο νόμισμα. Δηλαδή, μια κατάθεση 100.000 ευρώ θα μετατραπεί σε 100.000 μικρά ευρώ, αλλά για να αποκτήσει κάποιος 100.000 ευρώ θα πρέπει να δαπανήσει 130.000 μικρά, νέα ευρώ ή νέες δραχμές.
Πάντως δεν πρέπει να αγνοούμε και την περίπτωση μιας μη ελεγχόμενης εξόδου από το ευρώ.  Τότε όλες οι καταθέσεις σε ευρώ θα μετατραπούν στο νέο εθνικό νόμισμα (π.χ. νέα δραχμή) και θα υποστούν υποτίμηση ίδια με αυτή του νομίσματος. Η μετατροπή αυτή θα είναι αναγκαστική επειδή οι τράπεζες, όπως και το ελληνικό δημόσιο, δεν θα μπορούν να εξασφαλίσουν από τις αγορές τόσα ευρώ όσα είναι και οι καταθέσεις των Ελλήνων.
Ούτως ή άλλως οι τράπεζες δεν έχουν στα ταμεία τους όλα τα χρήματα που έχουν καταθέσει οι Έλληνες σε αυτές. Τα περισσότερα έχουν γίνει δάνεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Να σημειωθεί ότι η αναγκαστική μετατροπή στο νέο εθνικό νόμισμα μπορεί να γίνει και για τις καταθέσεις σε συνάλλαγμα, όπως είναι το δολάριο και το ελβετικό φράγκο, αλλά δεν είναι βέβαιη. Στην Αργεντινή επειδή εκατομμύρια πολίτες είχαν μετατρέψει μαζικά τις καταθέσεις τους από πέσο σε δολάριο, η νομοθεσία που γράφτηκε μετά την χρεοκοπία μετέτρεψε τα δολάρια ΗΠΑ αναγκαστικά στο εθνικό νόμισμα της χώρας.
Ουσιαστικά δηλαδή, κατασχέθηκαν από το κράτος προκειμένου να εξασφαλιστεί συνάλλαγμα για εισαγωγές ειδών πρώτης ανάγκης, όπως καύσιμα και φάρμακα. Όμως το πέσο και η Αργεντινή δεν είχαν την προστασία του ευρώ, ούτε της ευρωζώνης, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ακόμη και μια έξοδος από το ευρώ, θα γίνει μάλλον ελεγχόμενα.
Τι θα γίνει με τα δάνεια;
Σε ότι αφορά στα δάνεια, θεωρείται δεδομένη η μετατροπή τους στο νέο εθνικό νόμισμα, καθώς εκ των πραγμάτων οι πολίτες με τα νέα μειωμένα πραγματικά τους εισοδήματα (λόγω της υποτίμησης) δεν θα μπορούν να συνεχίσουν να τα εξυπηρετούν αν παραμείνουν σε ευρώ. Ωστόσο και σε αυτήν την περίπτωση όλα θα προκύψουν από το τι θα προβλέπει η νέα νομοθεσία.
3. Τι θα σημάνει η μετατροπή του νομίσματος για τα ευρώ που έχουμε «πάνω μας»;
Αυτά τα χρήματα θα θεωρούνται συνάλλαγμα και θα ανταλλάσσονται στις τράπεζες με βάση την ισοτιμία νέου και υφιστάμενου ευρώ. Με άλλα λόγια όποιος έχει ευρώ σε μετρητά και επαληθευτεί το σενάριο της καθιέρωσης του νέου νομίσματος θα βγουν κερδισμένοι. Βέβαια, όπως είπαμε και πιο πριν, αν όλοι οι Έλληνες σπεύσουν να σηκώσουν τις καταθέσεις τους για να ευνοηθούν θα καταρρεύσει το τραπεζικό σύστημα και μετά δεν θα έχουν από πού να ανταλλάξουν τα χρήματα που έχουν επάνω τους.
4.Τι θα συμβεί με τα δάνεια σε ευρώ ή συνάλλαγμα που έχουν λάβει τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις από τις ελληνικές τράπεζες;
Τα δάνεια θα μετατραπούν στο νέο ευρωπαϊκό νόμισμα καθώς με τη διατήρησή τους σε ευρώ θα είναι πρακτικά αδύνατη η εξυπηρέτησή τους από τους δανειολήπτες λόγω της υποτίμησης. Για παράδειγμα, αν δεν γίνει η μετατροπή μια δόση στεγαστικού δανείου 1.000 ευρώ θα μετατραπεί με την υποτίμηση σε 1.300 ευρώ.
5. Τι θα συμβεί με τις τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών;
Με την υποτίμηση αρχικά θα αυξηθούν αμέσως κατά 30% οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων όπως είναι τα αυτοκίνητα, τα κινητά τηλέφωνα, τα καύσιμα, τα εισαγόμενα τρόφιμα. Σε δεύτερη φάση το κύμα ανατιμήσεων θα πλήξει όλα τα προϊόντα και ο πληθωρισμός θα πάρει τον ανήφορο.
Άγγελος Ανδρέου