Ενεργητική λήθη για τα φαντάσματα της μεταπολίτευσης

Του συγγραφεα Γιωργου Ξεναριου

Στα βαθιά νερά, απόνερα της μεταπολίτευσης, όπου μας έριξε η τρέχουσα κρίση, είναι πιο πολλές οι εκκωφαντικές ομιλίες από τις εύγλωττες σιωπές, πιο πολλά αυτά που λέγονται από εκείνα που, αποσιωπώμενα, εννοούνται.

Πρώτο από εκείνα που δεν συνηθίζεται να λέγονται είναι πως η μεγαλύτερη ευκαιρία που μας παρέχει η κρίση και μοναδικός τρόπος να ξεφύγουμε από αυτήν είναι η ανάδειξη μιας νέας εσωτερικότητας, ελευθερωμένης από τα προτάγματα της μεταπολιτευτικής περιόδου και από τους κοινούς τόπους που εκτοξεύονται από τα παραθύρια των τηλεοπτικών ειδήσεων. Αυτή η νέα εσωτερικότητα, σμιλεμένη από την ανάγκη ή την αναγκαιότητα της κρίσης, τροχισμένη στην ιστορική εμπειρία της μεταπολίτευσης και βασισμένη στις νέες, τεράστιες, πολιτισμικές δυνατότητες για ατομική αυτο-ανακοίνωση, μπορεί, και πρέπει, να πάρει τη θέση των παλιών αιτημάτων για «μετασχηματισμούς», ιδίως δε τους «σοσιαλιστικούς», και όλης της σχετικής παραφιλολογίας.

Ωστόσο, για να πραγματωθεί, αυτή η νέα εσωτερικότητα προϋποθέτει διευρυμένες συνειδήσεις. Και η διεύρυνση αυτή προϋποθέτει, με τη σειρά της, μια σχετική απομάκρυνση από την Ιστορία, μιαν απόσταση από τη στενεμένη συνείδηση που μας κληροδότησε η πρόσφατη ιστορία μας. Προϋποθέτει (αλλά και συνεπάγεται) μια νηφάλια επανεκκίνηση από το Σημείο Μηδέν, όπου φτάσαμε με την παρούσα κρίση. Προϋποθέτει (αλλά και συνεπάγεται) μια εσωτερικότερη ατομική στάση, μια ποιητική ανατροπή στα του βίου μας, ατομικού και συλλογικού.

Προϋποθέτει ακόμη ότι μια ενεργητική λήθη θα πάρει τη θέση της παθητικής μνημοσύνης, κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε όλοι από το 1974 και εντεύθεν. Hρθε η στιγμή που το υποκείμενο της Ιστορίας πρέπει να σταθεί κάπως απόμερα, αν δεν θέλει να γίνει ενεργούμενό της. Ας μην παρεξηγηθεί η διατύπωση: η νέα αυτή συνείδηση και η καινούργια εσωτερικότητα που συνεπάγεται πρέπει να γίνει ανιστορική για να παραμείνει στην Ιστορία. Αυτή τη στιγμή η πιο επαναστατική προστακτική είναι: Ξεχάστε.

Αυτή η ενεργητική λήθη πρέπει να περιλαμβάνει όλα όσα μας στοίχειωσαν στη Μεταπολίτευση και μας οδήγησαν εδώ, στο χείλος της καταστροφής. Πρέπει, κατ’ απόλυτο προτεραιότητα, να περιλαμβάνει τα πεπραγμένα του μεγάλου τιμονιέρη, του Ανδρέα Παπανδρέου, καθώς και τις ανηκέστους ζημίες που προκάλεσε στην ελληνική κοινωνία και, αμέσως μετά, τους κοινούς τόπους, τα κενά σχήματα και την ξοφλημένη ρητορική του ΚΚΕ.

Αν δεν το πράξουμε αυτό, αν δεν κατορθώσουμε να ανακαινίσουμε τον δημόσιο λόγο και την ιδιωτική πράξη ιδρύοντας μια νέα ατομική εσωτερικότητα και μιαν αφυπνισμένη, ατομική και συλλογική, συνείδηση, μας βλέπω να μνημονεύουμε κινηματικότητα καθώς θα χορεύουμε τον χορό του Ζαλόγγου και να αντικρίζουμε σταλινικά οράματα και θάματα στην επιθανάτια κλίνη μας.