Δυστύχημα ή σφαγή ο αφανισμός της πολωνικής ελίτ;

Το αεροπορικό δυστύχημα που στοίχισε τη ζωή στον Πολωνό πρόεδρο Λεχ Κατσίνσκι και σε πολλά ακόμα μέλη της πολιτικής, στρατιωτικής και πνευματικής ελίτ της χώρας, έχει δημιουργήσει πένθος στην Πολωνία και ολόκληρη την Ευρώπη. Τη θέση του εκλιπόντος προέδρου ανέλαβε ο πρόεδρος της Βουλής Μπρονισλάβ Κομορόφσκι, ο οποίος θα κηρύξει σύντομα πρόωρες εκλογές. Έρευνες για τον εντοπισμό των αιτιών του δυστυχήματος διεξάγουν ρωσικές αρχες. Σε άρθρο των Times που αναδημοσιεύει το Βήμα, ο Ben Macintyre σχολιάζει πως ήδη έχουν δημιουργηθεί θεωρίες συνωμοσίας, κυρίως εναντίον της ρωσικής ηγεσίας και θα πρέπει να υπάρξουν και Πολωνοί ειδήμονες στις έρευνες, ώστε η έκβαση της έρευνας να γίνει αποδεκτή από τον πολωνικό λαό. Πολλά σχόλια προκαλεί το γεγονός ότι το αεροπλάνο που συνετρίβη μετέβαινε στο Κατίν, την περιοχή στην οποία, κατά το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, είχαν σφαγιαστεί χιλιάδες μέλη των στρατιωτικών δυνάμεων της Πολωνίας. Ο Πολωνός πρόεδρος θα παρευρισκόταν σε τελετή για τη μνήμη τους. Η ευθύνη για τη σφαγή είχε αρχικά αποδοθεί στη χιτλερική Γερμανία, πλέον όμως η ιστορία αναγνωρίζει ως υπεύθυνη για τη σφαγή τη σταλινική Ρωσία. Η Πολωνία έχει βιώσει τραγικές στιγμές στην ιστορία της, έχοντας υπάρξει επί αιώνες θύμα των ρωσικών επεκτατικών σχεδίων, ενώ ήταν μια από τις χώρες που υπέφεραν περισσότερο από το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Πέπη Ρηγοπούλου γράφει στη χθεσινή Ελευθεροτυπία, ότι το πρόσφατο ατύχημα και η σύνδεσή του με μεγάλης ιστορικής και συμβολικής σημασίας γεγονότα, θα μπορούσε να βοηθήσει στον περιορισμό της επανάληψης της βλακώδους και εγκληματικής βίας.  

ο Λεχ Κατσίνσκι

εφημερίδα Καθημερινή (ημερομηνία δημοσίευσης 13.04.2010)

"Σε βαθύ πένθος βυθίστηκε η Πολωνία"

"Και οι 96 επιβαίνοντες στο μοιραίο Τουπόλεφ είναι νεκροί, ενώ η κηδεία του προέδρου Κατσίνσκι και των υπόλοιπων θυμάτων -μεταξύ τους ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας, ο αρχηγός του στρατού, ο υφυπουργός Εξωτερικών, βουλευτές, προεδρικοί σύμβουλοι και στρατιωτικοί αξιωματούχοι- αναμένεται να γίνει το Σάββατο...

Ανάμεσα στα θύματα είναι ο Ρίσαρντ Κατσορόφσκι, τελευταίος πρόεδρος της εξόριστης κυβέρνησης του Λονδίνου, ο Γιάνους Κοτσανόφσκι, υπεύθυνος της κυβέρνησης για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών και ο επιφανής ιστορικός Γιάνους Κούρτικα. «Πριν από 70 χρόνια στο Κατίν οι Σοβιετικοί είχαν εξολοθρεύσει την πολωνική ελίτ. Σήμερα χάθηκε η πολωνική ελίτ, καθώς πήγαινε να αποτίσει φόρο τιμής στους Πολωνούς, οι οποίοι σκοτώθηκαν το 1940», αναφώνησε συντετριμμένος ο πρώην πρόεδρος, Λεχ Βαλέσα. «Είμαι υπερήφανος για το πώς αντέδρασε το έθνος, αλλά πρέπει επίσης να είμαστε υπεύθυνοι και συνετοί», συμπλήρωσε ο άλλοτε ηγέτης του κινήματος της Αλληλεγγύης. «Πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί συνέβη αυτό. Το θέμα δεν είναι να διαφωνήσουμε ή να ρίξουμε σε κάποιον το φταίξιμο, αλλά να εξαγάγουμε συμπεράσματα και διδάγματα για το μέλλον»...

Χρέη προέδρου, προς το παρόν, ασκεί ο έως τώρα πρόεδρος της Βουλής, Μπρονισλάβ Κομορόφσκι, 58 ετών, υποψήφιος του Κόμματος των Πολιτών για την προεδρία. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, θα μπορούσε να κερδίσει τον Κατσίνσκι στην εκλογική αναμέτρηση που επρόκειτο να γίνει τον Οκτώβριο. Τώρα, ως προσωρινός αντικαταστάτης του, θα κηρύξει πρόωρες εκλογές εντός δωδεκαημέρου και η αναμέτρηση θα λάβει χώρα σε δύο μήνες από την ημέρα της ανακοίνωσης. Δεσμεύτηκε επίσης να αναθεωρήσει τους κανονισμούς για τα αεροπορικά ταξίδια της στρατιωτικής ηγεσίας."

 Ηλίας Μαγκλίνης, εφημερίδα Καθημερινή

"Το βαρύ φορτίο του πολωνικού παρελθόντος"

"Μια επίσκεψη στο μουσείο της εξέγερσης της Βαρσοβίας μάλλον θα πείσει οποιονδήποτε - αλλά και μόνο η περιήγηση στους δρόμους και τις πόλεις αυτής της χώρας αρκεί: με εξαίρεση κάποιες αγκυλώσεις γραφειοκρατικού χαρακτήρα (ένα ανακλαστικό καχυποψίας), το σοβιετικό παρελθόν έχει σχεδόν εξαλειφθεί.

Από την άλλη, η Πολωνία είναι η πλέον μαρτυρική χώρα της ευρωπαϊκής ηπείρου. Μιλάμε για έναν επίπεδο, γεωφυσικά, τόπο (που σημαίνει ιστορικά: άκρως ευάλωτα σύνορα), ένα έθνος πιστών Καθολικών, στριμωγμένο ανάμεσα σε δύο μεγάλες δυνάμεις, μία προτεσταντική και μία ορθόδοξη. Μια χώρα που ήδη από την εποχή της Μεγάλης Αικατερίνης υπέφερε από τον ρωσικό επεκτατισμό, μια χώρα που ισοπεδώθηκε κατά τον τελευταίο πόλεμο, αποτελώντας μάλιστα το βασικό θύμα του περίφημου γερμανοσοβιετικού συμφώνου ανάμεσα στον Μολότοφ και τον Ρίμπεντροπ. (Μια συμφωνία που δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει και τόσο, έπειτα από εβδομήντα ολόκληρα χρόνια: την αποδυναμωμένη μετά το 1918 στρατιωτική μηχανή της Γερμανίας είχε αναλάβει να ενισχύσει μυστικά η σοβιετική Ρωσία - διαβάστε ενδεικτικά το εκπληκτικό non-fiction novel του Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ για τον αντιναζί Γερμανό στρατηγό Χάμερσταϊν, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη).

Στο εξαιρετικό βιβλίο του «Η καρδιά της Ευρώπης. Το παρελθόν στο παρόν της Πολωνίας» (Heart of Europe. The Past in Poland’s Present, Oxford University Press), ο Βρετανός ιστορικός Νόρμαν Ντέιβις (Norman Davies) αναλύει εξαιρετικά το πώς η μοίρα της Πολωνίας συνεπάγεται τη μοίρα ολόκληρου του ευρωπαϊκού πολιτισμού, αφού το τερέν της αποτέλεσε μεταφορικά και κυριολεκτικά πεδίο ιδεολογικών και αιματηρών συγκρούσεων στο διάβα της ευρωπαϊκής ιστορίας.

Μέσα σε όλο αυτό το βαρύ φορτίο του παρελθόντος, οι σημερινοί Πολωνοί θέλουν και προσπαθούν να κοιτούν μπροστά, να μη βυθιστούν στη λήθη, αποτινάζοντας όμως τα βαρίδια των περασμένων. Αυτό είναι το πιο εκπληκτικό και το πιο δύσκολο."

 Πέπη Ρηγοπούλου, εφημερίδα Ελευθεροτυπία (ημερομηνία δημοσίευσης 13.04.2010)

"Κατίν: η ένοχη συνείδηση της ανθρωπότητας"

"Με μια έννοια, το πένθος δεν περιορίζεται στη συγκεκριμένη χώρα. Και αυτό διότι το Κατίν, μαζί και με αρκετά άλλα περιστατικά, αποτελεί κομμάτι της ένοχης συνείδησης της ανθρωπότητας.

Η φρικιαστική εκτέλεση χιλιάδων Πολωνών στρατιωτικών, των οποίων τα πτώματα βρέθηκαν στο έλος του Κατίν, αποτέλεσε για καιρό ένα από τα πιο δραματικά αινίγματα γύρω από τα γεγονότα που ετοίμασαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ποιος ήταν ο ένοχος για το έγκλημα; Στη δίκη της Νυρεμβέργης οι χιτλερικοί κατηγορούμενοι αρνήθηκαν κάθε ευθύνη και κατηγόρησαν για τη θηριωδία τούς Σοβιετικούς. Το κλίμα όμως της πρώτης περιόδου, όταν ακόμη δεν είχε ξεσπάσει ο ψυχρός πόλεμος, ήταν τέτοιο, που οι αγανακτισμένες διαμαρτυρίες του Σοβιετικού δημόσιου κατηγόρου άρκεσαν για να φιμώσουν κάθε αμφισβήτηση. Ο ένοχος για τα δεινά του Β' Παγκοσμίου Πολέμου ήταν ένας και μόνο: ο Αξονας και ειδικά ο χιτλερισμός.

Η κατάληψη της Πολωνίας από τους Σοβιετικούς και η μετατροπή της σε ένα ακόμη καθεστώς του υπαρκτού σοσιαλισμού επέβαλλε για χρόνια τη σιωπή γύρω από το θέμα. Σιγά σιγά όμως και καθώς οι μαρτυρίες έβγαιναν, έστω και δύσκολα, στο φως η αλήθεια άρχισε να φαίνεται. Το γεγονός ότι η δράση του συνδικάτου της Αλληλεγγύης υπήρξε ένας από τους βασικούς παράγοντες που έκαναν τα θεμέλια της σοβιετικής αυτοκρατορίας να τρίξουν, διευκόλυνε μια ακόμη μεγαλύτερη ροή πληροφοριών. Αποτέλεσμα ήταν ότι σιγά σιγά η λογοκριμένη αλήθεια επιβεβαιώθηκε: Το έγκλημα των μαζικών δολοφονιών του Κατίν ήταν έργο του σταλινισμού. Η σχετικά πρόσφατη ταινία του Βάιντα γύρω από το θέμα έδωσε στην αυθεντική αυτή εκδοχή των γεγονότων τη συμβολική διάσταση, που επιτρέπει στην ορθή άποψη για το ιστορικό γεγονός να πείσει, διότι έχει καταξιωθεί αισθητικά...

Το σταλινικό έγκλημα του Κατίν είναι σήμερα αποδειγμένο. Ακόμα και η Ρωσία, που φλερτάρει με μια προσεκτική υπεράσπιση της σταλινικής περιόδου, δεν μοιάζει πρόθυμη να αποδυθεί σε μια καμπάνια διαψεύσεων, που είναι μάλλον εκ των προτέρων χαμένη υπόθεση. Το τραγικό όμως συμβάν μάς ξαναφέρνει μπροστά στο ερώτημα: Τι σήμανε το τυχαίο, όπως πρέπει να ελπίζουμε, γεγονός της απώλειας της ζωής των ανθρώπων που πέθαναν οδεύοντας για να τιμήσουν τους νεκρούς του Κατίν; Θα μπορούσαμε να ελπίσουμε ότι ο θάνατός τους θα συνέβαλλε έστω και λίγο στο να περιοριστεί η ψυχαναγκαστική επανάληψη της βλακώδους και εγκληματικής βίας που συνεχίζει να πληγώνει την ανθρωπότητα;"

 Ben Macintyre, εφημερίδα The Times // αναδημοσίευση Το Βήμα

"Οι Πολωνοί πρέπει να μάθουν τη  αλήθεια"

"Εν μέσω της σύγχυσης και της θλίψης που ακολούθησαν το αεροπορικό δυστύχημα του Σμολένσκ, άρχισαν να κυκλοφορούν ψίθυροι, φήμες και κατηγορίες. Όπως λένε σκοτεινές πηγές, το αεροπλάνο του Πολωνού προέδρου ήταν ρωσικής κατασκευής και είχε επισκευαστεί προσφάτως στη Ρωσία. Η ρωσική κυβέρνηση αντιπαθούσε βαθιά τον πρόεδρο Κατσίνσκι, ο οποίος είχε ασκήσει κριτική στον «νέο ιμπεριαλισμό» της Ρωσίας. Η Μόσχα αρνήθηκε να τον καλέσει στην τελετή στο Κατίν την περασμένη Τετάρτη και εκείνος αποφάσισε να τελέσει δικό του μνημόσυνο και σκοτώθηκε καθ΄ οδόν.
Οι αρχικές πληροφορίες απέκλειαν το ενδεχόμενο μηχανικής βλάβης, συνεπώς μήπως πιέστηκε ο πιλότος από τους εκλεκτούς επιβάτες του να προσγειωθεί μέσα στην ομίχλη, στο Σμολένσκ; Πολωνοί συνωμοσιολόγοι επιρρίπτουν ήδη ευθύνες στις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι σκληροπυρηνικοί Ρώσοι ίσως να θέλησαν να υπονομεύσουν τον Βλαντίμιρ Πούτιν σαμποτάροντας το αεροπλάνο.

Ο μόνος τρόπος θωράκισης ενάντια σε οργιώδεις θεωρίες συνωμοσίας είναι να διενεργηθεί η έρευνα για τις αιτίες του δυστυχήματος υπό άπλετο φως, να απομακρυνθούμε από τη μυστικοπάθεια που είναι φυσικό ένστικτο της Μόσχας και να διασφαλίσουμε ότι η ιστορική ετυμηγορία θα δοθεί ή τουλάχιστον θα γίνει αποδεκτή από τους Πολωνούς. Εν ολίγοις, πρέπει να γίνει ό,τι απέτυχε να κάνει η Βρετανία όταν διερευνούσε τον θάνατο ενός άλλου πολωνού ηγέτη, πριν από 67 χρόνια.

Στις 4 Ιουλίου του 1943 ο στρατηγός Σικόρσκι, ο πολωνός διοικητής υπό τη ναζιστική κατοχή, απογειώθηκε από το Γιβραλτάρ με ένα βομβαρδιστικό με κατεύθυνση την Αγγλία. Λίγα λεπτά αργότερα, το αεροπλάνο κατέπεσε μέσα στο λιμάνι σκοτώνοντας 16 επιβαίνοντες, μεταξύ των οποίων και την κόρη του στρατηγού. Ο τσέχος πιλότος ήταν ο μόνος επιζών.

Οι βρετανικές αρχές διενέργησαν μια ταχεία και μυστική έρευνα, η οποία απέκλεισε το ενδεχόμενο δολιοφθοράς, αλλά απέτυχε να διευκρινίσει τα αίτια της συντριβής. Ο πιλότος είχε δηλώσει ότι τα όργανα του αεροσκάφους είχαν «κολλήσει».

Οι θεωρίες συνωμοσίας ξέσπασαν σχεδόν αμέσως και συνεχίζονται ως σήμερα...

Όσον αφορά το δυστύχημα του στρατηγού αλλά και την πρόσφατη αεροπορική τραγωδία, η εξήγηση των αιτίων ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα απλή. Είναι όμως σημαντικό να δουν οι ίδιοι οι Πολωνοί την αλήθεια. Μέχρι στιγμής η Ρωσία έχει προβεί στις κατάλληλες κινήσεις, υποσχόμενη μια ανοιχτή έρευνα και συμφωνώντας να αφήσει το αεροσκάφος στον τόπο της συντριβής. Όσο όμως προΐσταται της επιτροπής ερευνών ο κ. Πούτιν, οι Πολωνοί θα αμφιβάλλουν για την αλήθεια των ευρημάτων. Η Ρωσία θα πρέπει να καλέσει Πολωνούς ειδήμονες να συμμετέχουν και να παρίστανται στις έρευνες. Ο κ. Πούτιν έχει κάνει ένα βήμα προς την κατεύθυνση της ιστορικής συναίνεσης όσον αφορά το Κατίν, καθώς παρέστη στη δοξολογία για τα θύματα την περασμένη εβδομάδα.

Όπως η σφαγή του Κατίν και ο θάνατος του στρατηγού Σικόρσκι, το δυστύχημα του Σμολένσκ θα αποτελέσει και αυτό άλλο ένα τραγικό κεφάλαιο της πολωνικής ιστορίας. Η φρίκη του Κατίν παρέμεινε κρυμμένη επί μισόν αιώνα πίσω από τα ψέματα των Σοβιετικών. Η μοίρα του Σικόρσκι αποσιωπήθηκε επί μακρόν από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες. Αυτή τη φορά η ίδια η Πολωνία θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να αποφασίσει τι πραγματικά συνέβη."

Πηγή :   NewsTime